“Hoe eerder je de controle pakt, hoe beter je leven zal zijn”
Wie Chris Spaan (68) vandaag ontmoet, ziet een heel ander mens dan de eigenwijze roker van vroeger.
“Het leven heeft me een paar harde lessen geleerd,” zegt hij met een glimlach. “Maar ik ben er nog, en daar ben ik elke dag dankbaar voor.” Ondanks nog maar 30% longinhoud, dankzij een baanbrekende operatie waarbij longventielen werden geplaatst, blijft hij vechten. De weg naar dit punt was echter zwaar.
“Toen ik op mijn veertigste hoorde dat ik COPD had, dacht ik: ach, dat hoort gewoon bij het roken. Ik kon niet stoppen, en wilde het niet eens proberen,” geeft hij toe. Zelfs toen hij tijdens het voetballen met zijn zoon bijna geen adem meer kreeg, bleef hij doorgaan. “Pas toen ik in 2004 bij mijn schoonouders in elkaar zakte en in het ziekenhuis belandde, besefte ik hoe ernstig het was. Ik was letterlijk buiten bewustzijn door zuurstofgebrek.”
Dat moment was zijn wake-up call. “Vanaf toen kon ik niet langer ontkennen dat ik ernstig ziek was.” Toch bleef hij nog een tijd worstelen, tot in 2011 alles veranderde. “Ik zag op tv iets over een operatie waarbij ventielen in je longen worden geplaatst. Het klonk als sciencefiction, maar ik dacht: wat heb ik te verliezen?” De operatie vond plaats zonder narcose, omdat zijn longen te zwak waren. “Ik zag mijn eigen zwarte longen op het scherm, zwarter dan de A9,” zegt hij lachend. “Maar het werkte. Het heeft mijn leven teruggegeven.”
Sinds die operatie heeft Chris zijn leven volledig omgegooid. Zijn zoon werd zijn mantelzorger, wat hem motiveerde om voor zijn gezondheid te vechten. “Je gaat nadenken over wat echt belangrijk is in het leven. Tegenwoordig kook ik graag, schrijf ik gedichten en fotografeer ik in de natuur. Ik geniet van de kleine dingen die ik vroeger voor lief nam.”
Ook besefte hij hoe belangrijk zelfmanagement is voor mensen met COPD. “Als ik terugkijk, had ik veel eerder naar mijn lichaam moeten luisteren,” zegt hij nu. “Zelfmanagement betekent dat je je ziekte begrijpt, je grenzen kent en weet wanneer je moet ingrijpen. Je kunt niet wachten tot het te laat is, zoals ik deed. Hoe eerder je de controle pakt, hoe beter je leven zal zijn.”
Daarom is Chris ook blij met hulpmiddelen zoals de Copiloot voor COPD-tool, die hem gaat helpen zijn gezondheid beter te monitoren. "Die app ga ik zeker gebruiken. Je kunt je klachten registreren, je gezondheid monitoren en direct contact opnemen met je arts. Voor iemand zoals ik, die niet meer volledig op zijn longen kan vertrouwen, is dat een enorme hulp. Het geeft je meer controle over je eigen situatie, en dat is precies wat je nodig hebt met COPD. Zelf aan het stuur zitten, daar draait het om.”
Een ander belangrijk aspect van zijn zelfmanagement is zijn voeding."Ik eet veel groenten, het liefst biologisch en supervers. Sinds ik mijn voeding heb aangepast, voel ik me stukken beter. Gezond eten geeft me energie. Het houdt mijn lichaam sterk. Het doet niet alleen wonderen voor mijn longen, maar voor mijn hele gezondheid. Iedereen zou bewuster met voeding moeten omgaan.” En met bewegen ook natuurlijk."Elke dag probeer ik een stukje te wandelen. Klein, maar het telt. Stilstaan is geen optie.” Het mooie is dat die zelfmanagement hem ook mentaal sterker maakt. "Als mijn lichaam in beweging blijft, volgt mijn geest vanzelf," zegt hij. “Ik probeer daar echt op te letten en niet bij de pakken neer te zitten.”
Chris heeft dan ook een belangrijke boodschap voor anderen die ook met COPD leven: “Wees niet te koppig, zoals ik vroeger was. Stop met roken, luister naar je lichaam en wees niet bang om hulp te zoeken. Zelfmanagement is essentieel, maar je hoeft het niet alleen te doen. Omring jezelf met mensen die je steunen, en gebruik de hulpmiddelen die beschikbaar zijn, zoals de Copiloot voor COPD-tool. Het belangrijkste is om kleine stappen te blijven zetten, zowel fysiek als mentaal. Het is een lang proces, maar vergeet niet: elke dag biedt een nieuwe kans om goed voor jezelf te blijven zorgen.”